Σχέση Ομήρου και Δημοτικού τραγουδιού

Σχέση Ομήρου και Δημοτικού τραγουδιού

της μαθήτριας Ιωάννας Γιαννουλίδου

Μια έκφραση του λαού μας που συνεχίζει την ιστορική μας παράδοση είναι και το Δημοτικά τραγούδια. Αποτελούν έμμετρα αφηγήματα άγνωστων ποιητών που συμπληρώθηκαν απ’ την παράδοση και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.

Η πολιτιστική ιστορία της Ελλάδας ξεκινάει από τη συρραφή και καταγραφή δημοτικών ασμάτων γύρω από τον Τρωϊκό πόλεμο (Ομηρικές ραψωδίες).

Το δημοτικό τραγούδι εκφράζει όλα τα δυνατά συναισθήματα του λαού και συνοδεύει όλες τις εκδηλώσεις της ζωής ατομικής ή συλλογικής, ιδιωτικής ή δημόσιας. Η δημοτική ποίηση αποτελεί πηγή μελέτης του χαρακτήρα του έθνους, γιατί δεν περικλείει ξένα στοιχεία και η μετάδοσή της από λαό σε λαό δεν είναι εύκολη όπως στα άλλα είδη του λόγου (παραμύθια, μύθους κ.λ.π.). Η ακμή του τοποθετείται αρχές του 19^ου αι. με την ανάπτυξη ιδιαίτερα του κλέφτικου τραγουδιού. Τα δημοτικά τραγούδια του νεώτερου Ελληνισμού διασώζουν μεγάλο μέρος από την καλλιτεχνική ουσία της αρχαίας τραγωδίας. Όσες αρετές έχει ο αρχαίος τραγικός λόγος, νοήματα, ιδέες, λυρισμό, τεχνική, επεισόδια βρίσκονται σε μια παράλληλη διατύπωση σ’ αυτά τα τραγούδια.

Η λαϊκή παράδοση διά μέσου των αιώνων ζει τη σύγχρονη πραγματικότητα, ενστερνίζεται τις κοσμοϊστορικές αλλαγές και τις προσαρμόζει συνεχώς στις καινούργιες συνθήκες ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εξέλιξη της ομιλούμενης ελληνικής γλώσσας. Οι ρίζες της λαϊκής παράδοσης ξεκινούν από την προ-Ομηρική περίοδο. Οι σύγχρονοι Έλληνες χρησιμοποιούν 500-600 αυτούσιες ομηρικές λέξεις, π.χ. η λέξη «ΕΛΑΙΟΝ» (βρέθηκε σε μυκηναϊκή πινακίδα στο Ανάκτορο του Νέστορος), καθώς και παραλλαγμένες που ανακαλύπτονται από τις μήτρες τους, π.χ. «Χάρων-χάρος». Ομηρικά στοιχεία βρίσκονται ακόμα στις λαϊκές αγροτικές εορτές, στα γαμήλια ή ταφικά έθιμα, στα οικογενειακά ήθη (πατριαρχία, τιμή, εκδίκηση αίματος), στις βιομηχανικές ομάδες. Αλλά και πολλές από τις σημερινές γιορτές αντικαθιστούν αρχαίες, π.χ. της Πρωτομαγιάς όπως τα αρχαία Ανθεστήρια. Παρατηρείται, λοιπόν, ότι φορέας της κοινωνικής κληρονομιάς είναι το έθιμο, το οποίο μέσω της παράδοσης επιβιώνει διαχρονικά. Οι παροιμίες αποτελούν ακόμα ένα παράδειγμα. Η αρχαϊκή μορφή του «Συν Αθηνά και χείρα κίνει» στη Βυζαντινή διατύπωση είναι «Άγιε Νικόλαε, βοήθη μοι! – Σείσον και εσύ τον πόδα σου», στα Νεοελληνικά «Αι Νικόλα, βοήθα με! – Κούνα κι εσύ το χέρι σου».